Aksaray Malaklısı

Aksaray Malaklısı köpek türünün ana vatanı Aksaray ili ve çevresidir. Türkiye’de Anadolu’ya özgü çoban köpeği türlerinde Akbaş ve Karabaş olmak üzere iki grup vardır. Karabaş grubunun en önemli üyeleri; Sivas Kangal, Aksaray Malaklısı, Karayaka gibi ırklardır. Aksaray Malaklısı, Aksaray ve civar illerde yetiştirilmektedir. Benzerliği ile Kangal ile karıştırılsa da, Aksaray Malaklısı, Kangal ırkına göre daha iridir, daha kısa kıllıdır , pençeleri daha büyük ve daha kalındır. Kuyruğu Kangal’a göre daha az kıvrıktır. “Kılıç kuyruk” diye tabir edilen eğimli bir kuyruğu vardır. Ağız yapısı ve sarkık dudakları ile Kangal ırkından ve diğer köpek türlerinden ayrılır.

Aksaray Malaklısı İsmi Nereden Gelir?

İsmi, dudak yapısından ileri gelir. Orta Anadolu yerel ağzında “malak” dudak yanak anlamına gelir. İlk bakışta iri cüssesi, büyük başının yanı sıra en çok dikkat özelliği sarkık dudaklarıdır.  Bu dudak yapısından ötürü “malaklı” ismini almıştır. T.C. Patent Enstitüsü tarafından 2015 yılında 106607 Hizmet Marka Numarası ile 21.10.2016 tarihinde “Aksaray Malaklısı” nın marka tescili yapılmıştır.

Anadolu Çoban Köpeği Türleri

1. Akbaş (burun ve ağız çevresi komple beyaz)
2. Karabaş (burun veya ağız çevresi siyah maskeli)

• Sivas Kangal
• Karayaka
• Kars
• Aksaray Malaklısı
  • Boz / Ala Malaklı (beyaz boz üzerine kahverengi lekeli)
  • Sarı / Çapar Malaklı (kaplan deseni, sarı üstünde siyah çizgili)
  • Gök Malaklı

Aksaray Malaklısı Fiziksel Özellikleri Nasıldır?

Sürü koruma, bekçi, çoban köpeğidir. Küçük baş ve büyük baş hayvanları sürüye danadan kurt, çakal, tilkiden rahatlıkla koruyabilir. Aynı zamanda sahibini ve mahallesini de korur. Saldırgandır.

Aksaray Malaklısı 50 ile 150 kilo arasında olabilir. Yetişkin bir Malaklı ortalama 90-100 kilodur. Boyu ise, 4 ayak üstünde durduğunda yerden yüksekliği 90-100 santim, kalçadan buruna gövde boyu 130 santimdir.  İki ayak üzerine kalktığında 1.80 – 2 metreyi bulur.

Dişiler 7- 8 aylıkken, erkekler ise 9-12 aylıkken cinsel erginliğe ulaşır. Anne malaklı yavrularını cinsel erginlik çağına gelince serbest bırakır, bakımı keser. Ortalama olarak, 1 yaşından 10 yaşına kadar doğurganlık gösterir ve iyi bakım ve beslenme görürse tek batında 6-7 sağlıklı yavru dünyaya getirir.

Malaklılarda gerdan bulunur. Aksaray malaklısının ağzının kafasına göre küt yapıdadır, alt ve üst dudakları aşağıya doğru sarkıktır. Göz kapakları göz bebeklerine doğru düşüktür.

Kürkü çift katlıdır. Bu coğrafi bölgenin tüm köpekleri gibi, bölgedeki sıcaklıklara ve aşırı iklimlere dayanabilmelerini sağlayacak bir kürke ihtiyaçları vardır. Desteklenen birkaç renk vardır: Kahverengi ve buğday, sarı. Ortalama 11 – 13 yıl yaşar.

Aksaray Malaklısı Karakter Özellikleri Nelerdir?

Sahibine karşı merhametli ve sevecen bir karakteri vardır. Koruyucudur. Dış tehditlere karşı ve tehlikenin geldiğini hissettiği anda oldukça saldırgandır. Lider ruhludur. Kendi bölgesinde başka bir lider hayvanı barındırmak istemez.

Düşünmeye ve hareket etmeye alışmış, güçlü bir karaktere sahip eşsiz köpektir. Sürüsünün bir kısmının tehlikede olduğunu görürse (sürünün içinde aile, çocuklar, mülkler olabilir) saldırmaktan çekinmez.

Bu köpek türü cesur, sadık, kararlı ve zekidir.  Sahibine itaatkârdır , arkadaş canlısı ve sevgi doludur.  3 – 4 yaşında bir çocuğun zeka seviyesine ulaşabilir. Eğitim görürse, öğretilenleri kavrar, anlar ve uygular.

Aksaray Malaklısı Kökeni

Anadolu’nun en iri türü olduğu söylenir. Öyle ki Evliya Çelebi, bu bölgede seyahat ederken, “Anadolu’da bir aslan gördüm” diyerek Aksaray malaklısını işaret eder. O vakitten sonra malaklı türü, “ Anadolu aslanı” lakabıyla anılmaya başlanmıştır. Evliya Çelebi Seyahatnamesinde ismi geçmesi nedeniyle 17. Yüzyılda Aksaray’daki varlığı bilinmektedir.

Bazı araştırmacılar,  2000 yıl öncesine kadar Malaklı türünün varlığına dikkat çeker. Arkeolojik kazılarda ortaya çıkan tabletlerde Asur askerinin yanında yan profilden dikdörtgen gövdeli, iri bacaklı, heybetli, hafif kıvrık kuyruklu, burun ve ağız çevresi siyaha yakın bir köpek gözükmemektedir. Bu tabletten anlaşıldığına göre askeri hücumlarda savaş köpekleri kullanıldığı ve bu türün Aksaray Malaklısı olduğu düşünülmektedir.

Farklı bir araştırmada Anadolu’nun yerel mastifleri ile Türkmenistan çoban köpeklerinin çiftleştirilerek üretildiği düşünülür. Her ne kadar Sivas Kangal ile bazı benzerlikler taşısa da yapılan gen araştırmaları, Sivas kangaldan farklı genotipte olduğunu gösterir. Dolayısıyla kangaldan farklı bir ırk olduğu anlaşılmaktadır. Köpek Irkları ve Kinoloji (köpek bilimi) Federasyonu tarafından bir sınıflaması yapılmamıştır.

Koruma İçin Malaklı Seçimi

Orta Anadolu’da hayvancılık ekonomik olarak önemli bir yer tutar. Sürülere dadanan kurt, çakal, tilki gibi hayvanlardan korumak için bir çoban köpeğine ihtiyaç duyulur. 400 hayvanı 1 adet Aksaray Malaklısı koruyabilme kapasitesine sahiptir. Daha fazla olan sürelerde 2 adet Malaklı köpek koruma için görevlendirilir. Bunun dışında fabrikalarda ve malikanelerde bekçi olarak koruma görevi yapar. Bahçeli ev sahiplerinin de tercihidir. Nasıl yetiştirilirse ona göre davranır. Öğretilen tüm hususları uygular.

Malaklı Yetiştiriciliği ve Dünyaca Ünü

Aksaray Malaklısı Irkları Geliştirme Derneği (Akmid) bu türe son yıllarda Çin, Brezilya, Arjantin, Almanya, İngiltere, Hollanda gibi ülkelerden büyük talep geldiğini belirtmiştir. Eksi 20 derece soğuk ve karlı havada bile çok yüksek performans gösteren, soğuğa dayanıklı Malaklı köpeklere özellikle Rusya’dan talep artmaktadır. Hatta talepleri karşılamakta zorlandıklarını açıklamışlardır. Yabancı ülkelerden yoğun ilgi olmasına karşın ülkemizde değeri yeteri kadar bilinmemektir ve türün soyunun tükenmesi tehdidine karşın yerel otoriteler ve komisyonlar devreye girmiştir. Son zamanlarda değeri daha çok anlaşılan bu köpeklerin genlerini korumak için bilimsel araştırmalar ve gen bankası kurulması projesi hayata geçmiştir. Malaklı köpekleri üretim ve yetiştirme çiftlikleri kurulmuştur.

Damızlık Seçimi

Yavrularda sırt, kulak, ağız yapısı, arka ayak şekli, kuyruk sokumu önemli yer tutar. Damızlık seçiminde ise kalça çıkığı olmamalıdır. Özellikle tırnak yapısı düzgün olmalıdır. Dişleri tam makas olarak adlandırılan alt ve üst çene tam olarak kapanmalıdır. Çift mahmuzlu olmalı, gövdesi uzun olmalıdır. Yandan bakınca uzun bir dikdörtgen şeklindedir, omuz başı yüksek büyük kulaklı olmalı, ayakları yere sağlam ve dik bir şekilde basmalı tırnaklara karşıya bakmalıdır. Arka bacak açıklığı ise 5 derecelik bir açı çizmelidir, ayak bileği ve döş kısmında beyazlıklar olması tercih sebebidir. Bu özelliklere sahip bir damızlık ile çiftleştirilen Malaklı her sene ortalama 6-7 sağlıklı köpek yavrusu doğurabilecek kapasitededir. Daha iyi şartlarda bakılırsa bir batında 10 enik yavruladığı görülmüştür.

Bilimsel Çalışmaları ve Gen Araştırmaları

Aksaray Üniversitesinde “Aksaray Malaklı Köpeği Uygulama ve Araştırma Merkezi” kuruldu. Bu merkezde ırka ait tüm özellikler inceleniyor, araştırılıyor ve ırkın devamı için gen özellikleri koruma altına alınıp yetiştirme çiftlikleriyle paylaşılıyor. Saf ırkın standartları oluşturulacak ve dünya köpek ırkları arasında sınıflandırması yapılacak.

Safkan ırk yaratımı için Malaklı Köpeği Bölgesel Gen Bankası Kurulması çalışmaları başlanmıştır. Burada yetişkin erkek Malaklılardan spermaların alınıp incelenmesi, dondurulması ve gen haritası oluşturulması hedeflenmiştir.

Aksaray Malaklısı Bakımı ve Beslenmesi

Bu tip köpekler, ev veya apartman dairesi için uygun değildir. Bahçede, açık havada yaşamalıdır. Soğuklarda ahşap köpek kulübesi barınması için yeterlidir.

Bir köpek sahiplenmeyi düşünüyorsanız, çocuk gibi ilgilenmek ve vakit ayırmanız gerekir. Aksaray Malaklısı de diğer köpekler gibi canı sıkıldığında size ve çevrenize iyi gelmeyecek şekillerde meşgul olma eğilimindedir. Yaşamından memnun olmazsa liderliği sizden almaya kalkışabilirler.

Sürünün bir alfası olarak konumunuzu kararlılık ve güvenle korumanız gerekir. İhmal sadece insanlar için değil, köpekler için de tehlikelidir. Bir köpeği çıldırtmanın en iyi yolu ihmal etmektir.

Bu nedenle, hayvanınızın doğrudan sorumluluğunu üstlenmeyecekseniz, evcil hayvan sahibi olmayı düşünmemelisiniz.

Bu Köpeklerin başlıca ihtiyaçları:

1. Egzersiz yapmak- Hareket etme- Yürüme- Koşma
2. İyi Besleme
3. Sağlık
4. Eğitim
5. Sosyalleşme
6. Bakım
7. Sevgi

Evdeki artık sebze ve meyvelerden oluşan ev yemekleri bu tip köpeklerin beslenme ve diyeti için uygun değildir. Arpa süt karışımı tavuk kemiklere ve protein, kalsiyum ağırlıklı bir beslenme programı uygulanmalıdır. Onun dışında köpekler için özel olarak üretilmiş mamalarda tercih edilir. Bu canlılara ne kadar özen gösterirseniz onlar da sizin tüm gereksinimlerinize karşılık verecektir. Evde bozulmuş ve atılacak olan gıdaları köpeklere yedirmek doğru değildir. Sağlıklı olmanın en önemli şartı sağlıklı beslenmedir.